Van een ‘woonkamer’ op de campus waar studenten even kunnen ontspannen en samenkomen tot workshops, coaches en andere vormen van studentenondersteuning. Van een interactieve app die studenten passende modules voor persoonlijke ontwikkeling aanbiedt tot docenten die getraind zijn om ‘wellbeing’ van studenten te versterken, mentale problemen te signaleren en weten hoe ze studenten kunnen doorverwijzen naar support. De Erasmus Universiteit Rotterdam doet er alles aan om het welzijn van haar studenten te verbeteren.
tekst: Floor Catshoek
Uit diverse onderzoeken van de afgelopen jaren blijkt dat de druk die studenten ervaren enorm is. Dit werd in november 2021 nog eens bevestigd door de uitkomsten van de eerste landelijke Monitor Mentale gezondheid van Studenten. Zij ervaren veel druk vanuit hun omgeving – denk aan medestudenten, ouders, de universiteit - maar ook vanuit zichzelf. Hierdoor lopen zij meer kans op een burn out en ervaren zij eerder mentale klachten en stress. De Erasmus Universiteit Rotterdam besloot hier iets aan te doen en startte twee jaar geleden met het programma Studentenwelzijn.
Studentensucces
“Wij zijn er om studenten die te hoge druk ervaren te helpen. En daarnaast om hun persoonlijke vaardigheden en veerkracht te vergroten, zodat ze hun talenten kunnen ontplooien en impact kunnen creëren in een complexe samenleving”, vertelt Rianne van der Zanden, programmamanager Studentenwelzijn. “Wij willen als universiteit de nadruk leggen op studentensucces in plaats van studiesucces. Het gaat niet alleen om de cijfers die de studenten halen, maar ook om hun welzijn en persoonlijke ontwikkeling, die op hun beurt weer het studiesucces positief beïnvloeden.”
Hoge druk
Sofie*, student geneeskunde, herkent dit wel. “Er ligt veel druk op ons om te presteren. En om snel een diploma te halen, zeker nu we moeten lenen voor onze studie. Als je een tentamen niet haalt, dan maak je je meteen zorgen. Ook kwam het voor dat we bijvoorbeeld vlak na de kerstvakantie een tentamen hadden. Dan zat ik met Kerst dus alleen maar te leren. Er werd niet altijd naar de mens achter de student gekeken. Dus ik ben blij dat dat nu aan het veranderen is.” Naast druk vanuit de opleiding, voelt Sofie ook druk vanuit haar omgeving. “Je kunt via je telefoon altijd op elk moment met iedereen contact hebben. Sociaal gezien wordt er veel van je verwacht. Dat zorgt voor veel prikkels en stress.”
Programma studentenwelzijn
De universiteit besloot om goed te onderzoeken waaraan studenten behoefte hebben. Hoe kan het welzijn van de studenten verbeteren? Twee jaar geleden werd gestart met het programma studentenwelzijn. Met geld vanuit de Kwaliteitsafspraken [zie kader] zijn vanuit dat programma verschillende tools opgezet. “Een van die middelen is de studentenwoonkamer”, legt Rianne uit. “Dit is een fysieke plek waar studenten even naar toe kunnen om te ontspannen, met anderen te praten of een spelletje te spelen. Er zijn getrainde studenten aanwezig, die hun medestudent kunnen ondersteunen in het vinden van activiteiten op het gebied van welzijn. Dat kan gaan om een yogaklas voor mentale en lichamelijke ontspanning, maar ook hulp bij hoe je je beter kunt concentreren bij het studeren. Alles is heel laagdrempelig en informeel en iedereen kan er terecht.”
Ontspannen tussen het leren door
De woonkamer is volgens Sofie een belangrijke plek. “Het is fijn om even iemand te kunnen spreken tussen het studeren door. Ik volg lessen in een ander gebouw, maar als ik ga studeren in de bibliotheek – daar vlakbij – dan ga ik daar tussendoor wel even chillen. Het is een fijne plek, met een bank en spelletjes. Je kan er goed ontspannen.”
Alles over wellbeing gebundeld
Ook online kunnen de studenten ondersteuning krijgen. “We hebben een wellbeing-platform opgezet, waar alle informatie over en alle activiteiten op het gebied van welzijn zijn gebundeld. Er is een overzicht van studentenpsychologen, coaches, studieadviseurs, maar ook allerlei activiteiten waaraan de studenten online kunnen deelnemen. Het is belangrijk dat voor iedereen duidelijk is waaruit het aanbod bestaat. Mede daarom organiseren we zogenaamde welzijnsweken, waarin we verwijzen naar het platform. We zien dat de bezoekersaantallen blijven stijgen, vooral tijdens zo’n week. Jaarlijks wordt de pagina zo’n 50.000 bezocht! En de reacties zijn positief; studenten vinden het fijn dat het platform er is, helemaal in tijden van corona.”
Praten met medestudenten
Sofie heeft al goed gebruik gemaakt van het aanbod dat er ligt: “Ik heb goede tips gekregen over voldoende bewegen tussendoor of tips om beter te slapen. Ik heb online yogalessen gevolgd, om even te ontspannen. Je wordt eraan herinnerd dat het belangrijk is om aan jezelf te denken. Ook heb ik gebruik gemaakt van de studenten chatlijn die via het platform wordt aangeboden. Ik voelde me tijdens de lockdown echt minder goed. Ik miste het contact met andere studenten. Als ik ergens mee zat, dan kon ik toch minder makkelijk even met iemand erover praten. Met mijn vrienden kon ik het niet hebben over mijn tentamens. Voor mij was het heel fijn dat ik gebruik kon maken van de chatlijn. Ik kon het over mijn studie hebben met een andere student die getraind was om te helpen. Soms is het gewoon heel fijn om te weten hoe een ander over iets denkt of iets aanpakt.”
Aanbod op maat
Naast dit online platform is de projectgroep ook bezig met het ontwikkelen van een digitale tool voor dagelijks gebruik. “Ieder onderdeel wordt getest door studenten en wat ze niet aanspreekt wordt bijgesteld. Deze digitale tool weet door middel van kunstmatige intelligentie wat een passend aanbod is voor de student” legt Rianne uit. “De gebruiker begint met het maken van een test en op basis van die uitkomst en hun gebruik, krijgen ze modules aangeboden. Bijvoorbeeld over het omgaan met stress of het stellen van doelen. Maar ook hoe je goede sociale relaties kunt opbouwen. Elke student heeft behoefte aan andere ondersteuning. Dit is ook niet alleen bedoeld voor studenten die hulp nodig hebben, maar voor alle studenten. Het gaat om persoonlijke ontwikkeling, wat voor iedere student van belang is.”
De rol van docenten
Uiteraard worden ook docenten meegenomen in het studentenwelzijnsproject. “Het is allereerst belangrijk dat docenten ook inzien dat we een beweging aan het maken zijn van studiesucces naar studentensucces”, aldus Rianne. “Docenten spelen een grote rol hierin, want de manier van lesgeven en het aanbod moeten veranderen om hiertoe te komen. Ook leren docenten wat zij kunnen doen als zij problemen signaleren bij studenten. Hoe kunnen ze hen goed doorverwijzen en waar begint en stopt de verantwoordelijkheid van de docent? Maar ze leren ook hoe ze bij studenten - met en zonder problemen - kunnen bijdragen aan hun welzijn en persoonlijke ontwikkeling.”
Onderzoek en evaluatie
Ten slotte wordt binnen het programma verder onderzoek gedaan naar het welzijn van de studenten. Een belangrijk onderdeel volgens Rianne: “We verzamelen data via de EUR Monitor Studentenwelzijn. Zo zien we hoe het met de studenten gaat, of er verbetering is en wat de bronnen van stress zijn, zodat de universiteit haar beleid kan aanpassen. We kunnen ook een vergelijking maken met de landelijke onderzoeken op dit gebied. Hoe doen we het ten opzichte van andere onderwijsinstellingen? Wat kunnen we van elkaar leren? Ook weten we door de Monitor Studentenwelzijn welke subgroepen het extra moeilijk hebben. Aan de hand hiervan kunnen we ons beleid en projecten verbeteren. We bieden de studenten dan meer ondersteuning op maat.”
Langdurig investeren
De onderdelen van het programma Studentenwelzijn worden gefinancierd met geld vanuit de kwaliteitsafspraken. “Die bijdrage is ontzettend belangrijk”, aldus Rianne. “We hebben voor een aantal jaren budget, waardoor we echt iets kunnen opzetten wat structureel bijdraagt aan het welzijn van de studenten. We hoeven niet te werken met een potje voor dit en een potje voor dat, maar kunnen meerdere activiteiten integraal opzetten die elkaar ook nog eens versterken. We investeren langdurig in samenhangende activiteiten waardoor de impact veel groter is en dat is echt goud waard!”
*Sofie is niet haar echte naam. Deze is wel bekend bij de redactie
Wat zijn de kwaliteitsafspraken?
Door de invoering van het leenstelsel in 2015 is er geld beschikbaar om te investeren in de kwaliteit van het hoger onderwijs: de zogenoemde studievoorschotmiddelen. Hogescholen en universiteiten maken samen met hun studenten en docenten een eigen plan voor kwaliteitsverbeteringen. De medezeggenschap van de instelling heeft ook ingestemd met de verbeterplannen. In deze serie artikelen lichten verschillende hoger onderwijsinstellingen hun plannen toe waaraan ze het geld besteden. Meer weten?