Stel, je zit op school. Je krijgt allerlei kennis en vaardigheden mee voor later. Aan het einde van de rit kies je een vervolgopleiding of ga je op zoek naar een baan. Soms loop je dan tegen dit probleem aan: je hebt nog maar weinig nagedacht over de vraag waar in de samenleving jij van betekenis kunt zijn. Om daar eerder al een antwoord op te vinden, kunnen jongeren tussen de 14 en 28 jaar een maatschappelijke diensttijd (MDT) doorlopen. De MDT valt sinds de komst van het nieuwe kabinet officieel onder OCW.
Tekst: Lotte Burger/Tessa Kreuk
Foto's: Lotte Burger
Het is 9.45 uur en de hal van de Veenendaalse onderwijsinstelling Het Perron is vrijwel leeg. Straks, over een kwartiertje, zal de ruimte zich vullen met de eigen leerlingen van het vmbo, praktijkonderwijs en mbo niveau 2. Maar eens in de zoveel dagen komt hier ook een tiental hbo-studenten binnenvallen. Zo ook vandaag. Hoewel ze geen lessen volgen binnen deze onderwijsinstelling, staan ze wel in nauw contact met een groep leerlingen van Het Perron. Ze volgen namelijk een MDT-traject waarbij ze een groep NT2-leerlingen helpen met de Nederlandse taal. En dat doen ze op allerlei manieren. Zo staat er deze ochtend een kickboksles op de planning, gegeven door een sportinstructeur die toevallig zijn sportschool naast de school heeft staan.
| NT2 staat voor Nederlands als tweede taal. Leerlingen in het vak zijn bijvoorbeeld vluchtelingenkinderen, kinderen van expats en arbeidsmigranten. |
Een leerproces met twee kanten
“Dit project laat precies zien waar de MDT voor bedoeld is”, aldus Jurria den Uyl, praktijkdocent facilitair. Zij kwam vorig jaar met het idee om de NT2-leerlingen uit haar lessen te koppelen aan studenten die hen konden helpen met de Nederlandse taal. Ze vertelt: “Enerzijds kunnen de NT2-leerlingen op een hele laagdrempelige manier de Nederlandse taal oefenen met leeftijdsgenoten. Anderzijds leren de hbo’ers hoe het is om iemand les te geven en te begeleiden in zijn of haar ontwikkeling. Het leerproces binnen dit MDT-traject beweegt dus twee kanten op.”
Ze blikt terug op hoe dit idee tot stand kwam. “Het vergt veel tijd en energie om leerlingen met een anderstalige achtergrond de Nederlandse taal bij te brengen. Maar het is hard nodig. Zo kwamen we er bij ons op school achter dat een deel van onze NT2-leerlingen hun stagebegeleider niet kon verstaan. Of dat ze geen vragen durfden te stellen, omdat ze bang waren iets fout te zeggen. En dat merkten we ook tijdens onze eigen lessen. Er heerst een bepaalde schaamte.”
En daar wilde Jurria iets aan doen. “Via-via kwam ik toen in contact met Marthe Stegenga. Zij werkt voor ‘Netwerk voor Jou’, een organisatie in Veenendaal die mensen met een hulpvraag op weg helpt. En dat bleek een goede zet!”
Behoorlijke klus
Marthe is ‘projectleider MDT’ bij Netwerk voor Jou en kwam al snel met een voorstel om hbo-studenten van verschillende onderwijsinstellingen te koppelen aan de NT2-leerlingen van Het Perron. “Maar daar kwam nog best wat bij kijken”, aldus Jurria. “We startten met het schrijven van een plan. Want hoe zorg je ervoor dat het MDT-traject voor beide doelgroepen haalbaar is? Daarvoor is het belangrijk dat de hbo’ers en de NT2’ers uitgeroosterd worden van het reguliere onderwijs, zodat taalbegeleiding tijdens schooltijd kan plaatsvinden. Als je dit namelijk buiten schooltijd aanbiedt, zou de drempel te hoog zijn.
Daarbij moesten er überhaupt nog NT2’ers en MDT’ers worden geworven, want voldoende animo is natuurlijk essentieel. En niet alleen leerlingen en studenten moesten enthousiast zijn, ook de schoolleiding moest akkoord geven. Al met al was de voorbereiding een behoorlijke klus, maar daarvoor kregen we gelukkig goede begeleiding vanuit Marthe en Netwerk voor Jou.”
Vriendschappen
Inmiddels loopt het MDT-project al een aantal maanden. Zo’n twee keer in de week komen de jongeren bij elkaar voor een activiteit van een uur. Daarbij zijn de NT2’ers allemaal aan een eigen taalmaatje gekoppeld. En juist dat maakt het een succes. “In het begin vonden onze leerlingen het best spannend, maar inmiddels zie je vriendschappen ontstaan”, aldus Jurria
En wie denkt dat de taallessen in een klassikale setting plaatsvinden, heeft het mis. De MDT’ers bedenken elke week zelf de activiteiten. Vereiste is wel dat hiermee échte interactie ontstaat tussen het taalmaatje en de NT2’er. Jurria: “Vandaag is dat kickboksen op een sportlocatie hier naast de school. Maar ze hebben ook wel eens samen gekookt en spelletjes gedaan. In het begin vonden de activiteiten vooral op school plaats, maar inmiddels kennen de jongeren elkaar zo goed dat ze er steeds vaker op uittrekken. En dat is ontzettend leuk om te zien.”
Toekomstmuziek
Maar aan dit MDT-traject zit ook een einddatum. Over een aantal maanden hebben de MDT’ers voldoende uren gemaakt en wordt het project afgerond. Toch hoopt de docente Nederlands op een nieuwe editie volgend jaar, of eventueel een uitbereiding. “Ik zou het heel leuk vinden als ook onze eigen leerlingen ruimte krijgen voor een MDT-opdracht. Ze ontvangen dan niet alleen hulp – zoals nu – maar kunnen dan ook hun eigen talenten inzetten voor de wijk. Maar dat is nog even toekomstmuziek. We moeten samen met de school en Netwerk voor Jou kijken wat mogelijk is.”
Wat vinden de jongeren eigenlijk zelf van het Taalmaatjesproject? NT2-leerling Salah en MDT-vrijwilliger Sven vertellen over hun ervaringen.
Salah (foto links): “Hoi, ik ben Salah, 17 jaar oud en ik zit momenteel in de 4e klas van het vmbo op Het Perron in Veenendaal. Via mijn docente Nederlands ben ik na de herfstvakantie met de andere leerlingen gestart aan dit programma. Eén á twee keer per week spreken we af met de studenten die ons helpen met de Nederlandse taal. Dit doen we door middel van activiteiten en door gewoon met elkaar te praten. Ik vind het heel gezellig om aan dit programma mee te doen. Ik leer hierdoor namelijk allemaal nieuwe mensen kennen en dat vind ik erg leuk. En het is superleuk om allerlei verschillende activiteiten te mogen doen tijdens schooltijd. Zo hebben we een keer een pizza tonijn gemaakt! Dankzij dit programma heb ik ook geleerd om meer vragen te stellen. Als ik iets niet weet dan mag ik het altijd vragen. Dat helpt me ook om straks mijn diploma te halen. Wat ik daarna wil doen, dat weet ik ook al. Ik wil graag naar het Dulon College in Ede om daar te leveren voor automonteur. En dan wil ik uiteindelijk mijn werk gaan vloggen!”
Sven (foto rechts): “Hi, mijn naam is Sven van Maurik. Ik ben 20 jaar en zit momenteel in het eerste jaar van de studie International Social Work aan de HAN in Nijmegen. Naast mijn studie ben ik ook vrijwilliger bij het taalmaatjestraject van MDT. Het leek me heel erg leuk om hieraan bij te dragen. En het past heel goed bij de studie die ik doe. Vanaf de start van het traject werd ik gekoppeld aan een van de NT2-leerlingen op Het Perron. Het is tof om te zien hoe de leerlingen met elkaar optrekken en hoe iedereen aan elkaar gehecht is geraakt. Je ziet de leerlingen echt groeien, ze raken betrokken en oprecht geïnteresseerd, terwijl ze aan het begin eigenlijk een beetje tegen het project opzagen. Daarnaast zijn de leerlingen sociaal veel vaardiger geworden. Het is bijzonder om die groei mee te mogen maken. Aan het begin kregen we nog instructies om langzaam te praten etc. maar ik merkte al snel dat ik gewoon normaal met ze kon praten. Ik zou het anderen zeker aanraden om MDT te doen, al is het maar om te proberen. Het is een fijne manier om iets te doen voor de gemeenschap, maar je kan het natuurlijk ook doen om meer sociale contacten te leggen. Je levert er praktisch niks voor in, hooguit een middagje, en tegelijkertijd krijg je er zoveel dankbaarheid voor terug. Het is mooi om te zien wat voor een verschil je ermee kan maken!”
Beleid uitgelegd
Erik-Jan Hakvoort, combibaner bij OCW: docent geschiedenis én beleidsmedewerker bij OCW
Je kunt hem zien als de ambassadeur van de maatschappelijke diensttijd: Erik-Jan Hakvoort. Als combibaner staat hij een paar uur per week voor de klas als docent geschiedenis, en hij is beleidsmedewerker binnen de MDT Onderwijsgroep bij OCW.
Sinds de komst van het nieuwe kabinet is de MDT-portefeuille verhuisd van VWS naar OCW. En dus maakte ook Erik-Jan de overstap naar het gebouw aan de overkant van de straat. Hier houdt hij zich bezig met alles wat te maken heeft met MDT, een onderwerp dat hem na aan het hart ligt. Hij vertelt: “Op school leer je van alles. Maar waar het naar mijn mening nog aan ontbreekt, is maatschappelijke vorming. Wat vind je nu écht interessant en leuk om te doen? Hoe kan ik van betekenis zijn? Dat zijn vragen waar een grote groep jongeren geen antwoord op heeft. Terwijl die vragen essentieel zijn voor belangrijke keuzes in het leven, zoals: wat voor vervolgopleiding kies ik, en wat wil ik later worden?”
Volgens Erik-Jan is MDT een stap in de goede richting. “Je zet hiermee de jongeren centraal. Zij kiezen wat ze willen leren en op wat voor plek ze dat willen doen. Een school, een boerderij of misschien een zorginstelling? De belangrijkste eisen waaraan een MDT-traject vervolgens moet voldoen, is dat het moet bijdragen aan de samenleving, dat je je eigen talenten ermee kunt ontdekken en dat je uit je eigen bubbel komt.”
En dan hoort Erik-Jan je vast al denken: maar dat is toch hetzelfde als een stage of vrijwilligerswerk? “Eigenlijk zit MDT ertussenin”, aldus Erik-Jan. “Het is breder dan een beroepsstage en meer dan vrijwilligerswerk. Je kunt het vergelijken met een maatschappelijke stage, maar dan een van 80 uur binnen 6 maanden. En dat is goed, want daardoor is MDT nog steeds laagdrempelig, maar kan het wel structureel worden aangeboden binnen het curriculum van onderwijsinstellingen. Je kunt dan bouwen aan een leercurve."
MDT is nu voor jongeren tussen de 14 en 28 jaar, maar het plan is om dat te verruimen naar tussen de 12 en 30 jaar. Dat betekent ook iets voor onderwijsinstellingen, beseft Erik-Jan. “Om MDT te stimuleren onder jongeren is het belangrijk dat er ruimte voor komt in de schoolorganisatie, zonder het vrijwillige karakter van MDT geweld aan te doen. Dat is een uitdaging. Scholen moeten immers al zoveel. Daarom promoot ik MDT als uiting van burgerschap of loopbaanoriëntatie, iets wat scholen al moeten."
Inmiddels bestaat MDT nu zo’n vier jaar en hebben meer dan 60.000 jongeren een traject gevolgd. En er zijn inmiddels tientallen organisaties als Netwerk voor Jou opgezet om scholen en jongeren te helpen bij het vinden van geschikte locaties. Erik-Jan hoopt dan ook dat MDT nog breder verspreid wordt en dat nog meer leerlingen MDT kunnen doen, zodat ze meer inzicht krijgen in hun leven naast én na het onderwijs.”
Wil je meer weten over MDT? Bezoek dan eens de website doemeemetmdt.nl.