“Ik ben eigenlijk altijd alert als ik over straat loop”, vertelt Lous. “Dat heb ik meegekregen van mijn ouders die mij vertelden over gevaren voor meiden. Maar ook doordat ik nare ervaringen heb gehad. Mannen die te dicht bij je lopen, je naroepen of naar je sissen; het gebeurt systematisch. Niet alleen bij mij, ook bij al mijn vriendinnen. En het is juist de opeenstapeling van ogenschijnlijk kleine dingen die het een groot probleem maakt.”

Intimiderend

Een van de vervelendste ervaringen had Lous toen ze een jaar of elf was. “Ik fietste met een paar vriendinnen naar huis vanuit school. Het werd net donker, toen een groep jongens ons insloot. We konden geen kant meer op. De jongens kwamen heel dicht bij ons staan en zeiden dat ze met ons mee naar huis zouden gaan. Het was ontzettend intimiderend. Ze hadden het echt op ons gemunt en gingen maar niet weg. Ik verstijfde helemaal van angst. Pas toen een vriendin van me een paar keer aandrong, gingen ze eindelijk weg. Ik heb vanaf toen nooit meer die route naar huis gefietst.” De gebeurtenis maakte veel impact op Lous en het voelde voor haar erg bedreigend en onveilig.

“Eigenlijk ben ik er, net als veel andere vrouwen, altijd mee bezig; een bepaalde route neem ik liever niet in mijn eentje en ik app even als ik thuis ben”, vervolgt Lous haar verhaal. “Maar waar ik vroeger vooral angst voelde, is dat nu meer veranderd in een gevoel van onmacht, irritatie en verwarring. Waarom gebeurt dit vandaag de dag nog?”

De kracht van kunst

Lous besloot voor haar opleiding Muziektheater een experimentele installatie te maken over dit onderwerp. Kunst is volgens Lous een goede manier om maatschappelijke thema’s aan te snijden. “De kracht van kunst is dat het je dingen echt laat voelen. Het laat je op een andere manier naar dingen kijken en is een echte gespreksstarter.” Met haar installatie wilde Lous mensen écht laten ervaren hoe seksuele straatintimidatie voelt. “Zowel mensen die zelf de ervaring hebben als mensen die dit nooit ervaren hebben. En ik wilde graag dat mensen na afloop met elkaar in gesprek zouden gaan over dit onderwerp. Ook mensen die misschien eerst denken dat het allemaal wel meevalt. Juist als we erover praten, kunnen we het probleem uiteindelijk echt aanpakken.”

Lous had de eerste versie van de installatie vormgegeven op basis van haar eigen ervaringen en die van vriendinnen. Ze besloot na haar opleiding de route te verfijnen door met experts te spreken over het onderwerp. “Het is een complex probleem. Waarom komt seksuele straatintimidatie voor? Waarom zijn het vooral mannelijke daders? En wat kan ik eraan doen? Ik wilde ook goed rekening houden met de kwetsbaarheid van de bezoekers. Ik leerde meer over de gevoelens die veel slachtoffers hebben. En over wat omstanders kunnen doen als ze het zien gebeuren op straat.”

Situaties nagespeeld

Bezoekers van de route gaan in de rij staan, zoals bij een attractie, en krijgen bij aankomst een koptelefoon op. “Ze horen eerst de huisregels en gaan dan alleen naar binnen. Iedereen doorloopt de route individueel. Ze lopen door gangen en nagebouwde steegjes. Er zijn acteurs die situaties van seksuele intimidatie naspelen. Ze komen letterlijk en figuurlijk dicht bij je. Na een minuut of tien komt de bezoeker aan in de huiskamer en gaat de koptelefoon af. Daar is ruimte om met trainers en andere bezoekers na te praten. Daar hebben veel mensen na afloop behoefte aan.”

“Ik heb van nog geen een bezoeker gehoord dat ze de route fluitend doorlopen hebben”, vertelt Lous. “Iedereen voelt wel een bepaalde spanning. Het maakt dingen los bij mensen. Bij de première in Leiden bijvoorbeeld had een groepje jongens de route gelopen. Twee dagen later kwamen ze terug met andere vrienden. Ze zeiden: ‘Jullie moeten hier echt meer over weten. We need to step up our game.’ Dat vond ik heel mooi om te zien.”

‘Psst, hé schatje’ is te zien van 25 t/m 28 november in Theater aan de Rijn in Arnhem. Openingstijden zijn 18.30 – 21.30 uur en de toegang is gratis. De route is geschikt voor 14+ jaar.

‘Psst, hé schatje’ is in Arnhem de opening van de Orange the World-campagne tegen geweld tegen vrouwen en meiden. Meer informatie over deze campagne vind je op www.orangetheworld.nl.