Vanuit Twente ging Tess een aantal jaren geleden studeren in Leiden. Een mooie tijd begon, maar ook een tijd waarin presteren een grote rol ging spelen. “In mijn vriendenkring en studentenhuis gingen de gesprekken vooral over hoeveel studiepunten je had en hoeveel commissies je deed. Ik voelde niet echt een opening om het tijdens deze gesprekken over die prestatiedruk te hebben.”

Hoewel Tess zelf redelijk goed met die prestatiedruk om kon gaan, liet het onderwerp haar niet los. “Als ik aan iemand vroeg hoe het met hem ging, kreeg ik steevast het antwoord ‘goed’, terwijl ik zag dat het niet zo was. Daarnaast ving ik ook signalen uit de maatschappij en uit de media op uit het nieuws dat het steeds slechter gaat met de mentale gezondheid van studenten.”

Iedereen herkent zich erin

Toen ze besloot het onderwerp verder te onderzoeken en echt de gesprekken aan te gaan met vrienden, kwamen de verhalen. “Niet dat we allemaal hele erge dingen hebben meegemaakt, maar iedereen herkende zich wel in die prestatiedruk of dat je soms eenzame gedachtes hebt.” Tess vervolgt: “Je studententijd hoort de mooiste tijd van je te zijn leven, maar vroeg of laat krijgt iedereen te maken met tegenslagen of uitdagingen”.

Reden genoeg om hier iets aan te doen. Ze ontwikkelde zelfworkshops voor studenten om ze bewust te maken van mentale gezondheid en wat je als student kunt doen als je merkt dat het bij jezelf of iemand uit je omgeving niet goed gaat. “Aan de hand van herkenbare situaties gaan we het gesprek aan met studenten. Wat zijn nu mentale problemen en welke risicosignalen horen daarbij? En als je bepaalde signalen herkent wat kun je daar dan mee? En wat kun je doen als je die signalen bij anderen ziet? Ook proberen we tijdens de workshop een brug te slaan tussen de studenten en de hulpinstanties, want studenten weten vaak niet de weg daarnaartoe te vinden.”

Heel veel aanvragen

De eerste workshop gaf Tess op haar eigen studentenvereniging. “Vervolgens hadden we een berichtje op LinkedIn gezet met de vraag wie ons met de workshops kon helpen. Toen ging het los en kregen we heel veel aanvragen binnen. Van sport- en studentenverenigingen tot aan universiteiten en hogescholen.” Vanwege de enorme vraag bestaat de stichting inmiddels uit zo’n zestig studenten - mentale gezondheidsinfluencers, aldus Tess – die de workshops geven. “We horen ook veel mooie verhalen terug van studenten die de workshop hebben gevolgd. Zo zei iemand laatst: ‘Ik heb nu de moed verzameld om mijn huisgenoot te vragen hoe het echt met hem gaat, want ik maak mij daar al een tijdje zorgen over.’ Dat is ook wat Tess onder andere wil bereiken: “Als we bij elkaar op tijd signaleren dat het niet goed gaat, kunnen we elkaar helpen.”  

Praat erover

En wat kunnen studenten zelf doen om hun mentale welzijn te bevorderen? “Dat hangt een beetje van het onderwerp af. Als het om prestatiedruk gaat, geven we bijvoorbeeld tips zoals het prioriteren van de dingen waarmee je bezig bent, je hoofd leegmaken door te sporten en leuke dingen te doen, en dat je jezelf niet moet vergelijken met anderen.” Maar als je niet goed in je vel zit of veel druk ervaart, is het volgens Tess vooral belangrijk om iemand in vertrouwen te nemen en erover te praten. “Je medestudenten hebben misschien ook wel een keer in een soortgelijke situatie gezeten en kunnen door het delen van hun inzichten jou heel erg helpen.”

Ook als je merkt dat het bij een ander niet goed gaat, is Tess’ advies om in gesprek te gaan. “Doe dat op een rustig moment. Ga bijvoorbeeld een rondje lopen en stel de vraag hoe het echt met iemand gaat en hoe hij zich voelt bij de dingen die hij doet. Luister naar de ander , deel je eigen ervaringen en benadruk het belang van zelfzorg.”

Rol als supportfiguur

Aan onderwijsinstellingen, en met name aan de docenten, adviseert Tess om hun studenten echt te zien. “Docenten moeten zich meer bewust worden van hun rol als supportfiguur. Als je bijvoorbeeld opmerkt dat een student vaak te laat of afwezig is of er erg vermoeid uitziet, vraag dan eens na de les hoe het met iemand gaat. Een mooie tool die hierbij helpt is de www.checkers.nl van MIND US. Een online tool die mensen in de buurt van jongeren bewust maakt van hun rol als supportfiguur. En wijs hem de weg naar een studieadviseur of studentenpsycholoog als dat nodig is. Voor hulpinstanties geldt: laat je gezicht zien, laat zien wie je bent. “Voor studenten is de drempel om hulp te zoeken best hoog. Dan helpt het als ze weten wie daar rondlopen.”

Universiteit actief op studentenwelzijn

Tess ziet dat de universiteit Leiden, waar ze studeert, ook al het nodige doet als het om studentenwelzijn gaat. “In mijn eerste studiejaar had ik wekelijks verplicht een uur mentoraat. Dat is eigenlijk een oud-studente die je het eerste half jaar op sleeptouw neemt onder begeleiding van een ouderejaars student en een docent. Het onderwerp mentale gezondheid is heel erg verweven in dit mentoraat. Zo laten ze zien waar je terechtkunt als je niet goed in je vel zit en maak je kennis met de studieadviseurs. Dat heeft mij wel een stabiele basis gegeven is dat eerste jaar. Ook heeft de universiteit op elke faculteit iemand die eindverantwoordelijk is voor het studentwelzijn en worden er veel activiteiten rondom dit thema georganiseerd. En ook ons initiatief werd door de universiteit met open armen ontvangen.”

Daarnaast geeft Tess aan dat er best een sterke lokale samenwerking is in Leiden tussen de universiteit, hogescholen en gemeente. “Zij zitten tweewekelijks met elkaar aan tafel om elkaar te updaten over studentwelzijn”.

Wensen voor de toekomst

Voor Tess is studentenwelzijn een onderwerp dat blijvende aandacht verdient. “Ik zou vooral onderwijsinstellingen willen meegeven om te blijven inzetten op preventie en hierin ook de input van studenten in mee te nemen. Vraag en luister daarnaar en probeer er echts iets mee te doen in je beleid. Want als we naar de afgelopen vijftig jaar kijken, hebben we altijd gezien dat jonge mensen de oplossingen hadden voor de uitdagingen van de toekomst. En ik denk dat dat voor dit onderwerp ook geldt.”